Avukatın müdafi veya vekil olduğuna dair UYAP kaydı, görevlendirme yazısı veya vekaletname ibraz ederek mahkemedeki dava dosyalarını ve icra takip dosyalarını inceleme hakkı mevcuttur. Ayrıca avukatın mağdurun ismini yazılı şekilde bildirmesi, avukatlık kimliğinin bir örneğini ekleyerek yazılı talepte bulunması halinde de soruşturma dosyasını inceleyebilir. Elbette dosyada gizlilik kararı da bulunmamalıdır. Yargıtay görüşü:
YARGITAY KARARI
Taksirle yaralama suçundan şüpheli … hakkında Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığınca yürütülen 2018/117944 sayılı soruşturmada, Avukat … tarafından mağdur … yönünden soruşturma dosyasının incelenmesi talebinde bulunulması üzerine, talebin reddine ilişkin Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığının 16/01/2020 tarihli kararına karşı yapılan itirazın kabulü ile dosya inceleme talebinin kabulüne dair Bakırköy 7. Sulh Ceza Hakimliğinin 21/01/2020 tarihli ve 2020/411 değişik iş sayılı kararına karşı Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığınca yapılan itirazın reddine ilişkin Bakırköy 1. Sulh Ceza Hakimliğinin 24/01/2020 tarihli ve 2020/605 değişik iş sayılı kararını kapsayan dosya incelendi.
Benzer bir konuya ilişkin, Yargıtay 15. Ceza Dairesi 25/10/2011 tarihli ve …………… Esas-Karar ve Yargıtay 10. Ceza Dairesi 21/11/2011 tarihli ve ……………. Esas-Karar sayılı ilâmlarında “… genel olarak soruşturma evresinin gizli olduğu, şüpheli müdafii ya da katılan, suçtan zarar gören veya malen sorumlu kişi vekili olan avukatın soruşturmanın amacını tehlikeye düşürmemek kaydıyla soruşturma evrakını inceleyebileceği, ancak bunun için de avukatın müdafi veya vekil olduğuna dair görevlendirme yazısı veya vekaletname ibraz etmesi gerektiği, vekaletname ya da
görevlendirme yazısı olmadan sadece mahkemelerdeki dava dosyaları ile icra dairelerindeki takip dosyalarının incelenebileceği, soruşturma dosyalarının ise incelenemeyeceği…” yine Danıştay 10. Dairesinin 22/05/2008 tarihli, ……….., …….. Karar sayılı ilâmında “….kural olarak soruşturma aşamasındaki usul işlemlerinin gizli olduğu, soruşturma evresinde dosyayı incelemek ve içerisinden örnek almak isteyen müdafi, mağdur veya şikayetçi vekilinin soruşturmanın amacını tehlikeye düşürmemek kaydıyla dosya ile ilgisini belgelemek amacıyla görevlendirme yazısı veya vekaletname ibraz ederek soruşturma evrakının içeriği ile el konulan ve muhafazaya alınan eşyayı inceleyebileceği, dilekçeyle müracaatı halinde ise istediği belgelerin bir örneğini harçsız olarak alabileceği….” şeklinde belirtildiği, Yine konuya ilişkin mevzuatımızdaki hükümler incelendiğinde ise, 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının “Hak arama hürriyeti” kenar başlıklı 36’ncı maddesinin birinci fıkrasında; “Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir.” Bu nedenle:
1-Soruşturma evresinin gizli olduğu, şüpheli müdafii ya da katılan, suçtan zarar gören veya malen sorumlu kişi vekilinin soruşturmanın amacını tehlikeye düşürmemek kaydıyla soruşturmadan bilgi alması veya soruşturma evrakını inceleyebilmesi için müdafii veya vekili olduğunu beyan ettiği şahıslarla ilgili UYAP’ta kaydının bulunması ya da müdafi veya vekil sıfatını aldığına dair bir görevlendirme yazısı ya da vekaletnameyi Cumhuriyet savcılığına ibraz etmesi gerektiği,
2-Avukatın, lehine inceleme yapmak istediği şahısla ilgili UYAP kaydı, müdafii veya vekil sıfatını aldığına dair bir görevlendirme yazısı ya da vekaletnamesinin bulunmadığı hallerde;
a)Avukat tarafından, soruşturma dosyasının hangi tarafı ile ilgili inceleme yapılmak istendiğine dair kendisinin imzalı beyanını içeren dilekçesi ve ekinde baro kimlik belgesinin bir örneği ile ön büro veya Cumhuriyet savcılığı soruşturma bürosuna başvuruda bulunabileceği,
b)Avukat tarafından, tarafın iznini içeren imzalı dilekçesi ile kendi dilekçesi ve baro kimlik belgesi örneği ile birlikte dosya inceleme talebinde bulunabileceği,
c)Avukatın tarafın inceleme izin dilekçesinin aslı kendisinde bulunuyor ise suretini onaylayarak adli mercilere sunabileceği, aslı kendisinde bulunmayan taraf dilekçesini sunmasının 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 56’ncı maddesine aykırılık teşkil edeceği,
d)Soruşturma dosyasında kısıtlama kararı bulunuyor ise ilgili tarafın katılma hakkının bulunduğu işlemler ile bilirkişi raporlarının söz konusu avukatın incelemesine sunulabileceği,
3-Tüm bu işlemlere dosya inceleme tutanağında yer verilmesi ve taraflar ya da müdafii veya vekiller tarafından sunulan dilekçeler ile eklerinin taranarak UYAP sistemine aktarılması gerektiği…”
Yukarıda ifade edilen kanuni düzenlemeler, içtihatlar ve görüş yazısı birlikte değerlendirildiğinde, genel olarak soruşturma evresinin gizli olduğu, gizlilikten anlaşılması gerekenin ise suçun işlenmesinden kamu davası açılıncaya kadar geçen sürede şüpheli/şüphelilerin gecikmeksizin tespiti, kaçmalarının önlenmesi ve suçla ilgili delillerin eksiksiz toplanarak kamu davasının açılabilmesi imkânınının sağlanması olduğu, şüpheli müdafii ya da katılan, suçtan zarar gören veya malen sorumlunun vekili olan avukatın soruşturmanın amacını tehlikeye düşürmemek kaydıyla soruşturma evrakını inceleyebileceği, ancak bunun için de avukatın müdafi veya vekil olduğuna dair UYAP sisteminde kaydının bulunması ya da görevlendirme yazısı veya vekâletname ibraz etmesi gerektiği, vekaletname ya da görevlendirme yazısı olmadan sadece mahkemelerdeki dava dosyaları ile icra dairelerindeki takip dosyalarının incelenebileceği, soruşturma dosyalarının ise incelenemeyeceği, nitekim bu hususun 1136 sayılı Kanunun 46.maddesinin ikinci fıkrasında vekâletname ibraz etmeyen avukata dosyadaki kağıt veya belgelerin örneği veya fotokopisinin verilmeyeceği belirtilerek açıkça düzenlendiği, öte yandan bir kişinin sırf avukat olmasının müdafi veya vekile tanınan tüm haklardan yararlanması anlamına gelmeyeceği, aksi düşüncenin kabulü halinde her avukatın istediği soruşturma dosyasını inceleyebileceği anlamına gelecektir ki bu husus soruşturmanın gizliliği, masumiyet karinesi, kişilerin lekelenmeme hakkı ve kişisel verilerin korunması ilkelerine aykırı olması nedeniyle kabul edilemez olduğu, bu durumlarda dosyaların incelenebilmesi savcıların takdirinde olduğu, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununa göre sadece hakimlik kararlarına karşı itirazın mümkün olduğu, savcılık veya mahkeme kararlarına karşı itiraz edilmesi için kanunda açık hüküm olması gerektiği, savcıların dosya inceletmeme yetkilerinin itiraza tabi olmadığı,
Kabule göre de; Avukatın 16/01/2020 tarihli dilekçesinde soruşturma dosyasını inceleme talebinde bulunmuş, ancak Avukat tarafından, tarafın iznini içeren imzalı dilekçesinin sunulmadığı gözetilmeksizin, merciince yapılan itirazın kabulü yerine, yazılı şekilde reddine karar verilmesinde isabet görülmemiş olup, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 309. maddesi uyarınca anılan kararın
bozulması lüzumu Yüksek Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü ifadeli 25/03/2020 gün ve ………. sayılı kanun yararına bozma talebine atfen, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 07/04/2020 gün ve ……. sayılı ihbarnamesi ile ihbar ve dava tevdi kılınmakla;
Dosya içeriğine göre; Avukat …’ın 16/01/2020 tarihli dilekçe ile …… sayılı soruşturma dosyasını inceleme talebinde bulunduğu, Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığı 16/01/2020 tarihinde avukat …’ın dosyada taraflar arasında müdafilik veya vekil bağı bulunmadığından bahisle talebin reddine karar verdiği, bu karara karşı Avukat … tarafında itiraz edildiği, Bakırköy … Sulh Ceza Hakimliğinin 21/01/2020 tarihli ve ……… değişik iş sayılı kararı ile itirazın kabulüne karar verdiği, Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığınca 22/01/2020 tarihinde bu karara karşı itiraz edildiği ve Bakırköy … Sulh Ceza Mahkemesi tarafından itirazın reddine karar verildiği olayda, Avukat …’ın belirli bir mağdur ismini yazılı olarak bildirerek ve avukat kimliğinin fotokopisini ekleyerek soruşturma dosyasını inceleme talebinde bulunduğu, dosya üzerinde gizlilik kararının bulunmadığı, kanun hükmünde kararname ile genelgelere göre avukat …’ın dosyayı inceleme talebinin kabul edilmesi gerektiği anlaşılmakla,
Kanun yararına bozma talebine dayanılarak düzenlenen ihbarname bozma isteği incelenen dosya kapsamına nazaran yerinde görülmediğinden, Bakırköy …. Sulh Ceza Hakimliğinin 24.01.2020 tarihli, …… değişik iş sayılı kararına yönelik yapılan kanun yararına bozma talebinin CMK’nın 309. maddesi uyarınca REDDİNE, müteakip işlemlerin mahallinde yapılmasına, dosyanın mahalline gönderilmesi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİİNE, 16.03.2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
Bu konu hakkında daha detaylı bilgi almak için bize ulaşabilirsiniz.